Sinds 1 april 2023 heeft Nederland statiegeld op blikjes ingevoerd. Dit systeem (dat al jaren succesvol is toegepast op plastic flesjes) is nu uitgebreid naar blikjes om het milieu te beschermen. Hiermee wil het kabinet het recyclingproces bevorderen en zwerfafval verminderen. Maar hoe effectief is deze maatregel daadwerkelijk en welke veranderingen zien we sinds de invoering?

Waarom statiegeld op blikjes?

Blikjes zijn al jaren een grote bron van zwerfafval in Nederland. Jaarlijks belanden miljoenen blikjes langs wegen, in parken en natuurgebieden. Dit is niet alleen vervuilend voor het milieu maar ook schadelijk voor dieren. Blikjes kunnen eeuwen in het milieu blijven zonder af te breken. Dieren kunnen gewond raken door scherpe randen of verstikking wanneer ze het eten.

Om deze vervuiling te verminderen heeft de Nederlandse overheid besloten om statiegeld in te voeren op blikjes. Net als bij (kleine) plastic flesjes betaalt de consument €0,15 extra bij de aankoop van een blikje. Dit bedrag kan terugverdiend worden door het lege blikje in te leveren bij een supermarkt, tankstation of een andere inzamelpunt.

Photo by Charlie Wollborg on Unsplash

Hoe werkt het systeem?

Het principe is eenvoudig: bij aankoop van een blikje betaalt de consument €0,15 extra. Dit bedrag krijgt men terug wanneer het lege blikje wordt ingeleverd bij een inzamelpunt. Supermarkten en grote retailers hebben speciale automaten waar klanten hun blikjes kunnen inleveren, waarna ze het statiegeld terugkrijgen. Er zijn ook steeds meer initiatieven waarbij kleinere ondernemers en tankstations meedoen aan het systeem.

Blikjes worden voorzien van een speciale barcode, die door de innameautomaten wordt gescand om ervoor te zorgen dat alleen blikjes die binnen Nederland zijn verkocht en onder het statiegeldsysteem vallen, worden geaccepteerd.

De eerste resultaten en effecten

De invoering van statiegeld op blikjes was aanvankelijk een controversiële maatregel. Producenten waren bezorgd over de extra kosten en logistieke uitdagingen, terwijl sommige consumenten kritisch waren over het gemak van het inleveren van blikjes. Desondanks tonen de eerste resultaten aan dat de maatregel positief uitpakt:

1. Minder zwerfafval: Sinds de invoering van het statiegeld op blikjes is het aantal blikjes in de openbare ruimte significant verminderd. Onderzoek van zwerfafvalorganisaties laat zien dat de hoeveelheid blikjes op straat en in de natuur met ongeveer 70% is afgenomen. Dit wijst erop dat consumenten daadwerkelijk hun blikjes terugbrengen in plaats van ze weg te gooien.
2. Verhoogde recycling: Het statiegeldsysteem zorgt ervoor dat meer blikjes worden teruggebracht naar de winkels, wat bijdraagt aan een hogere recyclinggraad. Omdat blikjes gemaakt zijn van waardevolle materialen zoals aluminium en staal, zijn ze uitstekend recyclebaar. Door het inleveren van blikjes komt er meer schoon materiaal terug in de recyclingsystemen, wat helpt om de vraag naar nieuwe grondstoffen te verminderen.
3. Bewustwording en gedragsverandering: Het statiegeldsysteem moedigt consumenten aan om bewuster om te gaan met afval. Door het financiële prikkel van het statiegeld zijn mensen minder geneigd hun blikjes zomaar weg te gooien. Dit bevordert niet alleen recycling, maar helpt ook om het bewustzijn over het belang van een schone leefomgeving te vergroten.

Uitdagingen en verbeterpunten

Hoewel de invoering van statiegeld op blikjes over het algemeen als succesvol wordt beschouwd, zijn er ook enkele uitdagingen. Een van de problemen is dat niet alle locaties in Nederland even goed zijn uitgerust om blikjes in te zamelen. In stedelijke gebieden is het relatief eenvoudig om een inzamelpunt te vinden, maar in landelijke gebieden kan dit moeilijker zijn, wat het minder aantrekkelijk maakt voor consumenten om hun blikjes in te leveren.

Daarnaast is het nog te vroeg om de volledige impact van het statiegeld op blikjes te beoordelen. Hoewel de eerste resultaten positief zijn, is het belangrijk om te blijven monitoren hoe het systeem zich ontwikkelt en waar nog verbeteringen nodig zijn.

Conclusie: Een stap in de juiste richting

Het statiegeldsysteem op blikjes lijkt effectief te zijn in het terugdringen van zwerfafval en het bevorderen van recycling. De hoeveelheid blikjes in de natuur is sterk afgenomen, en meer consumenten leveren hun lege blikjes in voor recycling. Hoewel er nog enkele logistieke uitdagingen zijn, toont dit aan dat financiële prikkels, zoals statiegeld, een krachtige manier zijn om consumentengedrag te veranderen en het milieu te beschermen.

Als het systeem zich verder ontwikkelt en verfijnd wordt, kan het nog effectiever worden. Nederland zet hiermee een belangrijke stap in de richting van een duurzamere en schonere toekomst.

Bron: NOS.nl